پوسیدگیهای دندانی یکی از شایعترین دلایلی است که عوارض آن باعث غیبت از مدرسه، دانشگاه و محل کار میشود. روزانه میلیونها نفر به خاطر پوسیدگی دندانی تحت درمان دندانپزشکی قرار گرفته و بعضا هزینههای درمانی سنگینی را نیز متحمل میشود و در نهایت ممکن است دندانهای خود را نیز از دست بدهند. بهترین راه مقابله با پوسیدگی دندانی پیشگیری و درمان به موقع و زود هنگام هست.
۱. آیا پوسیدگی یک بیماری عفونی است؟
شاید برای برخی این عبارت عجیب باشد ولی پوسیدگی در واقع یک بیماری عفونی است که به واسطه باکتریهای حفره دهان اتفاق میافتد. ساده ماجرا از این قرار است که برخی از باکتریهای حفره دهان به سطوح خارجی دندان چسبیده و کربوهیدراتهای موجود در مواد غذایی به ویژه قندهای ساده را تخمیر میکنند. در نتیجه این فرآیند، اسید ایجاد شده که باعث تخریب ساختار دندان و ایجاد پوسیدگی میشود.
۲. آیا میتوان جلوی ایجاد پوسیدگی را گرفت؟
برای ایجاد پوسیدگی وجود چهار عامل ضروری است: باکتری، دندان، کربوهیدارت به ویژه قندهای ساده مثل شکر و زمان. از نظر تئوریک حذف هرکدام از این عوامل میتواند باعث اختلال در ایجاد پوسیدگی شود ولی داستان به این سادگی نیست. اگر کسی دندان نداشته باشد طبعا دچار پوسیدگی نمیشود. پس وقتی دندان داریم احتمال پوسیدگی هم وجود دارد. در گذشته تلاشهای زیادی برای حذف باکتریهای حفره دهان یا بیاثر کردن آنها از طریق واکسن یا تجویز آنتی بیوتیک صورت گرفت ولی نتیجهای در بر نداشتند. حذف کربوهیدارتها از رژیم غذایی هم اگر نگوییم غیرممکن، کاری است بسیار دشوار و غیرعلمی که باعث بهم خوردن سیستم متابولیک بدن خواهد شد. بنابراین تنها راه عملی این است که به باکتریها فرصت ندهیم مواد غذایی را تخمیر کرده و اسید تولید کنند. این کار از طریق حذف مکانیکی بقایای مواد غذایی از اطراف دندانها امکانپذیر است که با مسواک زدن و نخ کشیدن میسر خواهد بود. با این کار، مواد غذایی پیش از این که باکتریها فرصت تخمیر آنها را داشته باشند، از اطراف دندان برداشته خواهند شد.
علاوه بر این، تقویت ساختار دندان از طریق تجویز موضعی و مصرف خوراکی فلوراید (البته در صورت صلاحدید دندانپزشک)، استفاده از برخی دهانشویههای ضدعفونی کننده برای کاهش حجم باکتریهای دهان و مصرف آدامسهای بدون قند برای افزایش ترشح بزاق و استفاده از اثرات حفاظتی بزاق هم در پیشگیری از پوسیدگی موثر هستند اما مهمترین و اصلیترین روش همان حذف مکانیکی مواد غذایی با استفاده از مسواک و نخ دندان است.
۳. چه خمیر دندان و مسواکی استفاده کنیم؟
بهتر است خمیر دندان حاوی فلوراید بوده و مانع از ایجاد حساسیت دندانی شود. برخلاف تبلیغات وسیع شرکتهای سازنده، خمیردندانهای ساده حاوی فلوراید بهترین گزینه برای مسواک زدن هستند. خمیردندانهای به اصطلاح سفید کننده بعضا حاوی مواد سایندهای هستند که استفاده بی رویه و متناوب آنها میتواند به تخریب بافتهای دندان و تحلیل لثه منجر شود. در مورد مسواک نیز، بطور کلی هرچه موهای مسواک نرمتر باشد، برای سلامتی بافت لثه و دندان بهتر خواهد بود. بنابراین توصیه میشود تا حد امکان از مسواکهایی با موهای زبر(هارد) استفاده نکنید چرا که ممکن است باعث سایش دندان و تحلیل لثه شوند.
۴. آیا استفاده از نخ دندان ضروری است؟
نواحی بین دندانی مناطقی بسیار مستعد برای ایجاد پوسیدگی هستند چراکه بقایای مواد غذایی در فضای زیر تماس بین دندانی گیر افتاده و حرکت زبان و مسواک زدن نمیتوانند آنها را پاک کنند. برای تمیز کردن این سطوح دندانی معمولا از نخ دندان استفاده میشود.
۵. چند بار در روز باید مسواک زد؟
بطور کلی توصیه میشود، افراد دو بار در روز مسواک زده و دست کم یکبار در روز نخ بکشند. پیشنهاد میشود دو بار مسواک یکی بعد از صبحانه و دیگری شب پیش از خواب باشد. ایده آل این است که بعد از هر بار مسواک، نخ دندان هم استفاده شود. در غیر این صورت یکبار نخ کشیدن قبل از خواب ضروری است. به این نکته توجه کنید که مسواک زدن بیش از حد و با نیروی زیاد یا استفاده از مسواکهای زبر به مرور زمان باعث سایش دندان و تحلیل لثه خواهند شد.
۶. غیر از مواد قندی، چه موادی باعث پوسیدگی میشوند؟
نوشابههای گازدار و به طور کلی مواد غذایی اسیدی ریسک ایجاد پوسیدگی را به شدت افزایش میدهند. مواد اسیدی ساختار مینای دندان را تضعیف کرده و در نتیجه دندان را بیش از پیش در معرض خطر پوسیدگی قرار میدهند.
۷. آیا دندان پوسیده حتما باید ترمیم شود؟
اگر شما بطور مرتب و در فواصل زمانی کوتاه به دندانپزشک خود مراجعه کنید، دندانپزشک این امکان را دارد تا پوسیدگیها را در مراحل اولیه تشخیص داده و با روشهای غیرتهاجمی نظیر استفاده از فلوراید موضعی یا انواع رزینها بدون دستکاری ساختار دندان، پوسیدگی در مراحل اولیه متوقف کنند.
Comments